Spedycja to jeden z elementów branży TSL (transport-spedycja-logistyka), który skupia się na działalności polegającej na organizacji przewozu ładunku zgodnie z czyimś zleceniem oraz wykonanie wszelkich niezbędnych dodatkowych czynności wynikających ze specyfiki tego zlecenia. Jest to zatem szereg działań organizujących procesy transportowe oraz szereg usług związanych z zaopatrzeniem i dystrybucją.
Spedycja swoimi początkami sięga XV wieku, gdzie zostało wprowadzone prawo składu oraz przymus drożny. Prawo nakazywało składowania towarów w miastach objętych przymusem drogowym. By kupcy nie tracili czasu na długie przestoje, co powodowało straty, wymyślono funkcję “pozornego nabywcy”, który wysyłał towar we własnym imieniu na cudzy koszt, a także zajmował się przygotowaniem i składowaniem towarów, pośredniczeniem w wyborze najodpowiedniejszej drogi oraz środka transportu.
Obecnie wszelkie działania związane z przewozem ładunków organizowane są przez przedsiębiorstwa spedycyjne, których działania obejmują zarówno krajowy jak i transport międzynarodowy (m.in. busy do Niemiec, Anglii, Holandii)
Spedycja zajmuje się:
- przyjmowaniem zleceń spedycyjnych,
- wyborem właściwego środka transportu dostosowanego do potrzeb i rodzaju
- transportowanego towaru,
- udzielaniem porad z zakresu spedycji, logistyki i transportu,
- zawieraniem umów dotyczących przewozu,
- sporządzaniem niezbędnej dokumentacji do przewozu (w tym listy przewozowe),
- ubezpieczaniem towaru,
- odbiorem przesyłki (towaru) od nadawcy,
- przygotowaniem przesyłki (towaru) do transportu,
- transportem,
- odprawą celną,
- doręczaniem przesyłki (towaru) odbiorcy.
Firma wykonująca usługi spedycyjne określana jest mianem spedytora czystego. W zakresie wykonywanych działań spedycyjnych mogą również znaleźć się takie czynności jak np. składowanie przesyłek (firma spedycyjna musi posiadać różne rodzaje magazynów, by zapewnić właściwe warunki przechowywania towarów), podejmowanie opłat za dostarczoną przesyłkę, przeprowadzanie cesji praw do przesyłki oraz sprzedaż przesyłki. Firma, która realizuje również działania związane z przemieszczaniem i czynnościami dodatkowymi (wyżej wymienionymi) wówczas można mówić o tzw. spedycji mieszanej. Działania spedycji mają znaczący wpływ na usprawnianie obrotów formowych i minimalizacji kosztów w transporcie.
Spedycja – podział i różnice
Spedycja, poza podziałem na czystą i mieszaną, dzieli się także na usługę materialną oraz spedycję będącą świadczeniem nieodpłatnym.
W przypadku usługi materialnej może korzystać każdy uczestnik rynku, ponieważ dostęp jest nieograniczony. Spedytor, czyli osoba, która świadczy w firmie spedycyjnej usługi za odpowiednią opłatą, jest odpowiedzialny za wybór przewoźników, bezpieczeństwo, nadzór oraz optymalizację procesu, sporządzenie dokumentacji niezbędnej do dokonania formalności celnych, koordynację poszczególnych faz przemieszczania towaru oraz nadzorowanie czasu przybycia kierowcy na miejsce rozładunku.
Spedycja będąca świadczeniem nieodpłatnym inaczej nazywana jest spedycją własną. Dostęp do niej ma wyłącznie bezpośredni wytwórca, nie ma ceny sprzedaży, a koszty związane ze spedycją są wliczane w ramach działalności danej organizacji.
Spedycja dzieli się również na spedycję gałęziową (wszystkie działania wykonywane są jednym rodzajem środka transportu) oraz spedycję intermodalną (działania wykonywane są przy użyciu usług wielu różnych gałęzi przewozu).
Wyróżnić można: spedycję kolejową, spedycję lotniczą, spedycję morską, spedycję samochodową oraz spedycję żeglugi śródlądowej.
Spedycja a logistyka
Wiedząc już czym jest spedycja, pozostaje zadać pytanie, co to jest logistyka? Otóż, logistyka to szereg działań związanych z zarządzaniem dostawami i przepływem towarów, obejmujących planowanie, realizację i kontrolę przepływu towarów. To także nadzorowanie ilości zapasów, przewidywanie zapotrzebowania oraz realizacja zamówień. Praca logistyka na stanowisku specjalista ds. logistyki obejmuje przede wszystkim zarządzanie transportem w obrębie danej firmy. To, ile zarabia logistyk a ile spedytor uzależnione jest od wielu czynników. W obu przypadkach do promocji usług i zwiększania liczby zleceń (o ile działania nie odbywają się wyłącznie w obrębie firmy) przydatny jest marketing internetowy.
Niektóre firmy przeprowadzkowe korzystają z usług przedsiębiorstw spedycyjnych, zwłaszcza kiedy chodzi o przeprowadzki międzynarodowe.
